Công cụ tài chính là gì? Công cụ tài chính nào phổ biến nhất?

Thị trường tài chính Việt Nam ngày càng phát triển đa dạng các công cụ tài chính để hỗ trợ các nhà đầu tư. Nếu bạn muốn bắt đầu tham gia các giao dịch đầu tư thì việc tìm hiểu về một số công cụ tài chính là điều cần thiết.  

Để giúp bạn lựa chọn được công cụ tài chính phù hợp cho những mục đích khác nhau, bài viết sau đây của Home Credit sẽ giới thiệu chi tiết về công cụ là gì là gì và các loại hình công cụ tài chính phổ biến trên thị trường Việt Nam. Tìm hiểu ngay! 

Bài viết liên quan: 

• Top công cụ quản lý tài chính cá nhân hiệu quả nhất 2025 
• Ngoại hối là gì? Khác gì với ngoại tệ? Lưu ý gì khi đầu tư? 
• Kiều hối là gì? Điều kiện và thủ tục chuyển tiền về Việt Nam 

Tìm hiểu rõ về đặc điểm và bản chất giúp bạn lựa chọn được công cụ tài chính thích hợp cho mục tiêu đầu tư của mình 

1. Công cụ tài chính là gì? 

Công cụ tài chính là những loại tài sản hay các gói vốn có thể giao dịch được để luân chuyển vốn hiệu quả cho nhà đầu tư. Các tài sản này có thể là tiền mặt, quyền chuyển giao/nhận tiền mặt theo hợp đồng, chứng từ về quyền sở hữu của một người đối với một thực thể. 

Hiểu đơn giản hơn, công cụ tài chính là bất kỳ tài sản nào mà bạn có thể giao dịch mua bán. Chẳng hạn như các hợp động đã được định giá, chứng khoán, cổ phiếu đều là công cụ tài chính. 

Ví dụ về công cụ tài chính: Bạn có một khoản tiền nhàn rỗi và mở sổ tiết kiệm. Khi bạn gửi tiết kiệm, ngân hàng sẽ có trách nhiệm giữ tiền của bạn an toàn và hoàn trả lại khi kết thúc kỳ gửi. Trong trường hợp này, tiền gửi tiết kiệm là một loại công cụ tài chính. 

Công cụ tài chính là tài sản hay các gói vốn được giao dịch để luân chuyển vốn hiệu quả cho nhà đầu tư 

2. Công cụ tài chính gồm những gì?  

Phân loại công cụ tài chính thành công cụ tiền mặt và công cụ phái sinh để dễ dàng xác định các loại cụ thể:  

2.1 Công cụ tiền mặt 

Giá trị của các công cụ tiền mặt bị ảnh hưởng và được xác định trực tiếp bởi thị trường. Công cụ tiền mặt có thể là các loại chứng khoán dễ dàng chuyển nhượng, tiền gửi, tiền vay do người đi vay và người cho vay thỏa thuận. Cụ thể: 

• Tiền gửi tiết kiệm: Là khoản tiền bạn gửi tiết kiệm tại ngân hàng. Khi gửi, bạn thoả thuận với ngân hàng về kỳ hạn gửi, mức lãi sinh lời, ngày cụ thể mà ngân hàng sẽ trả tiền lại cho bạn 
• Trái phiếu: Được chia thành trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu địa phương. Khi bạn mua trái phiếu tức là bạn đang cho cơ quan chính phủ, doanh nghiệp vay tiền 
• Các công cụ vốn: Được gọi là cổ phiếu, khi bạn mua cổ phiếu nghĩa là bạn trở thành đồng sở hữu của công ty, doanh nghiệp. Bạn sẽ nhận được lợi nhuận khi giá cổ phiếu tăng và cổ tức doanh nghiệp chia cho bạn. 

Công cụ tiền mặt bao gồm tiền gửi tiết kiệm, trái phiếu và các công cụ vốn như cổ phiếu 

2.2 Công cụ phái sinh 

Đặc điểm và giá trị của các công cụ phái sinh dựa trên các thành phần cơ sở như tài sản, lãi suất, chỉ số. Bạn có thể tham khảo một số công cụ phái sinh sau đây: 

• Hợp đồng kỳ hạn: Là hợp đồng được thống nhất giữa hai bên để mua hoặc bán tài sản ở mức giá nhất định vào một ngày cụ thể và không được giao dịch trên sàn giao dịch tập trung 
• Hợp đồng tương lai: Giống hợp đồng kỳ hạn nhưng được tiêu chuẩn hoá và quản lý chặt chẽ hơn nên được giao dịch trên sàn giao dịch chính thức. Hợp đồng kỳ hạn thường được sử dụng để đầu cơ hàng hoá 
• Hợp đồng quyền chọn: Là hợp đồng cho phép bên mua có quyền nhưng không bị buộc phải mua/bán tài sản tài chính với mức giá được định trước trong khoảng thời gian nhất định 
• Hợp đồng hoán đổi: Là hợp đồng đề cập đến việc trao đổi hai tài sản tài chính riêng biệt dựa trên các điều kiện được thỏa thuận trước trong thời gian nhất định. 

Ví dụ về công cụ phát sinh: Hợp đồng quyền chọn cổ phiếu là một công cụ phái sinh vì giá trị của hợp đồng này dựa trên cơ sở giá của cổ phiếu. Trong đó, người sở hữu được quyền chọn nhưng không có nghĩa vụ mua/bán cổ phiếu với mức giá xác định và vào một ngày nhất định. Khi giá cổ phiếu tăng hoặc giảm, giá trị của quyền chọn cũng tăng hoặc giảm theo nhưng không nhất thiết phải theo cùng một tỷ lệ phần trăm. 

Hợp đồng quyền chọn cổ phiếu được xem là công cụ phái sinh vì giá trị của nó dựa trên giá cổ phiếu 

3. 04 công cụ tài chính phổ biến tại Việt Nam 

Thị trường tài chính Việt Nam có nhiều loại công cụ tài chính, để giúp bạn có cái nhìn tổng quan hơn, hãy tìm hiểu sâu hơn về các loại phổ biến ngay bên dưới đây: 

3.1 Cổ phiếu 

Cổ phiếu là chứng chỉ thể hiện quyền sở hữu của nhà đầu tư với một công ty. Khi bạn mua cổ phiếu, bạn đã sở hữu cổ phần của công ty và có quyền tham gia vào việc quản lý công ty.  

Bạn có thể nhận được lợi nhuận từ việc đầu tư cổ phiếu thông qua việc nhận cổ tức và bán cổ phiếu khi giá tăng. Tuy nhiên, đầu tư cổ phiếu cũng tiềm ẩn rủi ro do giá cổ phiếu trên thị trường luôn biến động mạnh. 

3.2 Trái phiếu 

Trái phiếu là công nợ được cơ quan chính phủ, tổ chức tín dụng, doanh nghiệp phát hành để huy động vốn. Khi bạn mua trái phiếu, đồng nghĩa với việc bạn đang cho vay tiền và nhận lãi suất cố định trong một khoảng thời gian nhất định.  

So với cổ phiếu, trái phiếu được xem là kênh đầu tư an toàn do có lãi suất cố định và ít phát sinh rủi ro hơn. Tuy nhiên, lợi nhuận mang lại từ trái phiếu thường thấp hơn khi đầu tư cổ phiếu. 

3.3 Hợp đồng phái sinh 

Hợp đồng phái sinh là loại hợp đồng tài chính được ký kết giữa hai bên để chuyển giao lợi nhuận hoặc rủi ro từ một tài sản như hàng hoá, cổ phiếu, trái phiếu,... sang một bên khác. Hợp đồng phái sinh là một công cụ tài chính được sử dụng nhằm mục đích phòng ngừa rủi ro hoặc đầu cơ. 

3.4 Công cụ tài chính khác 

Ngoài ra, còn có một số công cụ tài chính phổ biến khác tại thị trường tài chính Việt Nam như: 

• Vàng: Vàng là kim loại quý được xem là công cụ tài chính để bạn đầu tư an toàn trong thời kỳ kinh tế biến động. Vàng có thể được mua bán dưới dạng vàng miếng hoặc vàng nhẫn, thỏi, hợp đồng tương lai 
• Chứng chỉ quỹ: Chứng chỉ quỹ là chứng chỉ thể hiện quyền sở hữu của nhà đầu tư trong một quỹ đầu tư. Trong đó, quỹ đầu tư là tập hợp các khoản đầu tư vào các tài sản khác nhau như trái phiếu, cổ phiếu 
• Ngoại tệ: Ngoại tệ là tiền tệ của quốc gia khác trên thế giới. Nhà đầu tư có thể mua/bán ngoại tệ để đầu tư hoặc phòng ngừa những rủi ro do biến động của tỷ giá hối đoái. 

Các công cụ tài chính tại Việt Nam bao gồm cổ phiếu, trái phiếu và hợp đồng phát sinh 

4. Những câu hỏi thường gặp về công cụ tài chính 

4.1 Công cụ tài chính dùng để làm gì?  

Công cụ tài chính được sử dụng để quản lý tiền bạc hiệu quả hơn, giúp bạn đầu tư sinh lời, huy động vốn, bảo vệ tài sản hoặc phòng ngừa rủi ro. Tùy vào mục tiêu, bạn có thể chọn công cụ để tiết kiệm như trái phiếu, quỹ mở, sinh lời như cổ phiếu hoặc bảo vệ tài chính như bảo hiểm. 

4.2 Làm sao để xác định giá trị của công cụ tài chính?  

Giá trị của công cụ tài chính có thể được xác định dựa trên giá thị trường hiện tại hoặc giá trị nội tại.  

Ví dụ, cổ phiếu có giá trị thị trường là giá đang giao dịch trên sàn, còn giá trị nội tại được tính bằng các yếu tố như lợi nhuận, tiềm năng phát triển của công ty. Ngoài ra, bạn cũng cần xem xét yếu tố rủi ro, thời hạn và tính thanh khoản của công cụ đó. 

4.3 Nên sử dụng công cụ tài chính nào trước?  

Nếu bạn mới bắt đầu, nên ưu tiên các công cụ có tính an toàn cao và dễ hiểu như tài khoản tiết kiệm, bảo hiểm nhân thọ hoặc quỹ đầu tư mở. Những công cụ này giúp bạn làm quen với việc quản lý tài chính, tích lũy dần và ít rủi ro hơn so với cổ phiếu hay các sản phẩm phái sinh phức tạp. 

4.4 Đầu tư công cụ tài chính cần ít nhất bao nhiêu tiền?  

Số tiền tối thiểu để đầu tư tùy thuộc vào loại công cụ. Với quỹ mở, bạn có thể bắt đầu chỉ từ 100.000 – 500.000 VNĐ. Với cổ phiếu, bạn cần đủ tiền để mua tối thiểu 100 cổ phiếu (theo lô giao dịch trên sàn). Còn với bảo hiểm, bạn có thể đóng phí theo tháng từ vài trăm nghìn đồng. 

Thông qua bài viết trên, bạn đã có thể hiểu được cơ bản về khái niệm cũng như phân loại các công cụ tài chính. Có thể thấy rằng thị trường tài chính Việt Nam có đa dạng công cụ tài chính để đáp ứng nhu cầu đầu tư của nhà đầu tư. Nếu bạn muốn tham gia các giao dịch đầu tư thì cần tìm hiểu rõ bản chất để chọn được công cụ tài chính phù hợp với mục tiêu và tối ưu hóa lợi nhuận. 

Đừng quên theo dõi trang Cẩm nang Tài chính số Toàn diện của Home Credit để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích về kinh tế - tài chính và nhiều mẹo hay khác bạn nhé! 

-------  

Home Credit - Tài chính số toàn diện   

Home Credit, tập đoàn toàn chính tiêu dùng toàn cầu, tiên phong gia nhập thị trường Việt Nam năm 2008 và hiện là một trong những công ty tài chính số hàng đầu, với khoảng 6000 nhân viên đã và đang phục vụ 16 triệu khách hàng trên cả nước.   

Tìm hiểu thêm các sản phẩm nhà Home Credit:   

• Vay tiền mặt   
• Thẻ tín dụng  
• Vay trả góp xe máy   
• Vay trả góp điện tử, điện máy   
• Mua trước trả sau - Home PayLater   
• Sản phẩm bảo hiểm   

Hoặc liên hệ với chúng tôi qua:   

• Fanpage: https://www.facebook.com/homecreditvn   
• Trung tâm Dịch vụ Khách hàng: Tầng G, Tòa nhà Phụ Nữ, số 20 Nguyễn Đăng Giai, Phường Thảo Điền, Thành phố Thủ Đức, Tp. Hồ Chí Minh  

Hotline tư vấn: 

• Sản phẩm thẻ và Home PayLater: 1900 633 999 
• Sản phẩm khác: 1900 633 633