GDP là gì? Cách tính, ý nghĩa và ảnh hưởng đến nền kinh tế

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu ngày càng phát triển, việc hiểu rõ các chỉ số kinh tế vĩ mô trở nên vô cùng quan trọng. Một trong những chỉ số nổi bật và được quan tâm nhất chính là GDP (Tổng sản phẩm quốc nội). GDP không chỉ phản ánh sức khỏe của nền kinh tế mà còn là công cụ hữu ích để so sánh sự phát triển kinh tế giữa các quốc gia.  

Bài viết này sẽ giúp bạn tìm hiểu GDP là gì, công thức tính toán, ý nghĩa và ảnh hưởng của GDP trong nền kinh tế. Đọc ngay! 

Bài viết liên quan: 

• Thanh toán quốc tế là gì? Các hình thức và điều kiện thực hiện 2025 
• Ngoại hối là gì? Khác gì với ngoại tệ? Lưu ý gì khi đầu tư? 
• Fintech là gì? Cách hoạt động và 4 hình thức fintech phổ biến 2025 

GDP là chỉ số phản ánh sự phát triển của nền kinh tế quốc gia

1. GDP là gì?

GDP (Gross Domestic Product) được hiểu là tổng sản phẩm quốc nội hoặc tổng sản phẩm nội địa. GDP đo lường tổng giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong phạm vi một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm.  

Chỉ số này được sử dụng để đánh giá tình hình kinh tế của một quốc gia, bao gồm: 

• Đo lường sự tăng trưởng: GDP thể hiện kinh tế của một quốc gia đang trong giai đoạn phát triển hay suy thoái kinh tế. Nếu GDP tăng thì quốc gia đó đang phát triển, tạo ra việc làm và thu nhập tốt hơn cho người dân 
• Đánh giá hiệu quả của các chính sách: Chính phủ các quốc gia thường sử dụng GDP để đo lường hiệu quả của các chính sách kinh tế đã được ban hành. Nếu GDP tăng sau khi thực hiện một chính sách mới, thì chứng tỏ chính sách đó đã mang lại hiệu quả tích cực. 

GDP để đo lường hiệu quả của các chính sách kinh tế đã được ban hành 

2. Các phương pháp tính GDP 

Việc nắm được chính xác GDP giúp bạn hiểu rõ hơn về tình hình kinh tế, mức sống và sự phát triển của một quốc gia. Bạn có thể tham khảo nhanh các tính GDP theo 3 phương pháp sau: 

2.1 Phương pháp tính GDP theo chi tiêu 

Công thức tính GDP theo chi tiêu được xác định bằng tổng chi tiêu cuối cùng của tất cả các đối tượng tiêu dùng trong nền kinh tế: 

Trong đó: 

• C - Consumption (tiêu dùng cá nhân): Được hiểu là tổng chi tiêu của hộ gia đình cho hàng hóa và dịch vụ. Bao gồm chi tiêu cho thực phẩm, quần áo và các dịch vụ như giáo dục và y tế 
• I - Investment (đầu tư): Là tổng đầu tư trong nước của doanh nghiệp cho tài sản cố định như máy móc nhà xưởng và đầu tư vào hàng tồn kho 
• G - Government (chi tiêu của Chính phủ): Bao gồm tổng chi tiêu của Chính phủ cho hàng hóa và dịch vụ, như xây dựng cơ sở hạ tầng, giáo dục, y tế, pháp luật và quốc phòng 
• NX - Net exports (xuất khẩu ròng): Là chênh lệch giữa giá trị xuất khẩu và giá trị nhập khẩu. 

Ví dụ về GDP tính theo chỉ tiêu:  Một nền kinh tế đơn giản bao gồm: các hộ gia đình, chủ nhà máy xay bột và chủ lò bánh mì. Thông thường, các hộ gia đình sẽ mua bánh mì từ chủ lò bánh với giá là 100.000 VNĐ và bột mì từ chủ nhà máy xay bột với giá là 10.000 VNĐ.  

Giả sử các hộ gia đình không sử dụng các sản phẩm trung gian nào khác. GDP theo phương pháp chi tiêu sẽ được tính như sau: GDP = C + G + I + NX (do chỉ có chi tiêu hộ gia đình nên I= 0, G= 0, NX= 0) 

GDP = 10.000 + 100.000 = 110.000 VNĐ 

GDP theo chi tiêu tính bằng tổng chi tiêu của các đối tượng tiêu dùng

2.2 Phương pháp tính GDP theo sản xuất 

Phương pháp sản xuất tập trung vào việc tính tổng giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ trong quá trình sản xuất theo công thức:

Trong đó: 

• Giá trị sản xuất: được đo lường bằng tổng giá trị của các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một năm 
• Tiêu dùng trung gian: là tất tần tật các chi phí phát sinh trong quá trình sản xuất hàng hóa và dịch vụ như chi phí nguyên vật liệu, chi phí lao động, chi phí tiền thuê nhà xưởng, chi phí năng lượng, chi phí vận chuyển và chi phí quảng cáo. 

Ví dụ về GDP tính theo sản xuất: Một nền kinh tế đơn giản bao gồm: các hộ gia đình, chủ nhà máy xay bột và chủ lò bánh mì. Thông thường, các hộ gia đình sẽ mua bánh mì từ chủ lò bánh với giá là 100.000 VNĐ và bột mì từ chủ nhà máy xay bột với giá là 10.000 VNĐ 

Giả sử các hộ gia đình không sử dụng các sản phẩm trung gian nào khác, trong khi đó, chủ lò bánh mì để sản xuất đã thanh toán các khoản bao gồm: 30.000 VNĐ cho chi phí thuê lao động và 30.000 VNĐ cho dịch vụ vốn. Áp dụng theo công thức GDP= ∑(Giá trị sản xuất − Chi phí tiêu dùng) 

GDP = 100.000 + 10.000 - 30.000 - 30.000 = 50.000 VNĐ 

GDP theo sản xuất tập trung vào tổng giá trị tăng thêm của hàng hóa

2.3 Phương pháp tính GDP theo thu nhập 

Phương pháp tính GDP này được hiểu là tổng thu nhập mà các chủ thể lao động trong nền kinh tế tạo ra. Công thức GDP theo thu nhập được xác định bằng cách đo lường các nguồn thu nhập sau: 

GDP = Tiền lương + Lợi nhuận + Tiền lãi + Thuế 

Trong đó: 

• Lương: Khoản thu nhập từ công việc của người lao động đang hoạt động trong nền kinh tế 
• Lợi nhuận: Thu nhập từ hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong một năm 
• Tiền lãi: Thu nhập từ tài sản tài chính, từ quá trình đầu tư của các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức 
• Tiền thuế: Khoản thu đến từ tổng tiền thuế thu nhập cá nhân cá nhân (thuế TNCN) cư trú và cá nhân không cư trú trên lãnh thổ Việt Nam. 

Ví dụ về GDP tính theo thu nhập: Một nền kinh tế đơn giản bao gồm các hộ gia đình (K), chủ nhà máy xay bột (A) và chủ lò bánh mì (B). K mua bánh mì từ B với giá là 200.000 VNĐ và bột mì từ A với giá là 20.000 VNĐ. B mua bột mì từ A với giá 50.000 VNĐ để làm ra bánh mì. 

Giả sử A không sử dụng các sản phẩm trung gian nào khác. Cả hai B và A đều nhận dịch vụ lao động và vốn từ K; B đã thanh toán cho K các khoản bao gồm: 40.000 VNĐ cho chi phí thuê lao động và 40.000 VNĐ cho dịch vụ vốn. Còn A đã thanh toán cho K các khoản bao gồm: 50.000 VNĐ cho chi phí thuê lao động và 20.000 VNĐ cho thuê vốn. 

Lập bảng như sau: 

GDP = Tiền lương + Lợi nhuận + Tiền lãi + Thuế 

= (40.000 + 50.000) + (40.000 + 20.000) = 150.000 VNĐ 

GDP theo thu nhập tính trên tổng thu nhập do người lao động tạo ra

3. Các loại GDP thường gặp 

Khác với các chỉ số kinh tế thông thường, GDP không chỉ đơn thuần là một con số duy nhất, với mỗi trường hợp khác nhau, GDP sẽ được tính toán và thể hiện với những ý nghĩa riêng biệt: 

• GDP danh nghĩa: Là giá trị tổng sản phẩm quốc nội được tính theo giá thị trường hiện hành tại thời điểm sản xuất. Nói cách khác, GDP danh nghĩa không điều chỉnh theo tỷ lệ tăng/giảm lạm phát; do đó, có thể trực tiếp "thổi phồng" tình hình kinh tế thực sự của một quốc gia 
• GDP thực tế: GDP thực tế điều chỉnh GDP danh nghĩa theo lạm phát, phản ánh giá trị thực của hàng hóa và dịch vụ được sản xuất 
• GDP bình quân đầu người: Chỉ số GDP này được tính bằng cách lấy GDP của một quốc gia chia bình quân cho dân số của chính quốc gia đó. Kết quả của GDP bình quân đầu người là thước đo so sánh nền kinh tế giữa các quốc gia trên thế giới 
• GDP xanh: GDP xanh tính đến các chi phí môi trường như phí khử chất thải từ sản xuất, tiêu dùng, chi phí tiêu dùng tài nguyên và mất mát về môi trường do các hoạt động kinh tế. Chỉ số GDP này dùng để nhấn mạnh tầm quan trọng của sự phát triển bền vững song song với tăng trưởng kinh tế. 

GDP xanh đề cao phát triển bền vững song song với tăng trưởng kinh tế

4. Những yếu tố ảnh hưởng đến GDP 

Chỉ số GDP chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố chính, trong đó, 3 nhân tố tác động mạnh nhất đến sự hình thành của GDP là: 

• Dân số: Dân số đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp lực lượng lao động và là đối tượng tiêu thụ hàng hóa và dịch vụ. Dân số trẻ và năng động thường thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua việc tăng cường sản xuất và tiêu dùng 
• FDI: Đầu tư trực tiếp nước ngoài là cơ hội để quốc gia mở rộng quy mô sản xuất kinh tế, tạo ra nhiều vị trí việc làm cho người dân. Đồng thời, việc gia tăng vốn đầu tư FDI cũng giúp đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu 
• Tỷ lệ lạm phát: Lạm phát cao có thể làm giảm sức mua của người tiêu dùng, ảnh hưởng tiêu cực đến tăng trưởng kinh tế. Ngược lại, lạm phát thấp và ổn định tạo điều kiện thúc đẩy người dùng chi tiêu nhiều hơn khi mua sắm, gián tiếp thúc đẩy tài chính quốc gia. 

5. So sánh GDP với các chỉ số kinh tế khác 

GNP, GDP và chỉ số tiêu dùng CPI có mối quan hệ mật thiết và tác động lẫn nhau. Tuy nhiên, về mặt bản chất, 3 chỉ số trên cũng có những điểm khác biệt rõ rệt sau: 

6. Ưu điểm và hạn chế của chỉ số GDP 

Chỉ số GDP cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quát về quy mô và hiệu quả của nền kinh tế thông qua việc tổng hợp giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong năm. Mặc dù vậy, GDP cũng có một số ưu điểm và hạn chế nhất định: 

Ưu điểm: 

• Dễ tính toán và vận dụng: GDP được tính toán dựa trên các dữ liệu kinh tế sẵn có và công thức đơn giản, giúp dễ dàng đo lường sự tăng trưởng kinh tế của một quốc gia hoặc khu vực 
• Thước đo cho nền kinh tế: GDP còn là chỉ số gián tiếp đánh giá khả năng trả nợ công của một quốc gia. Điều này cho phép so sánh mức độ phát triển giữa các quốc gia hoặc khu vực khác nhau, từ đó hỗ trợ việc đưa ra các chính sách thúc đẩy kinh tế trong nước. 

Hạn chế: 

• Không đánh giá được toàn diện chất lượng sống của người dân: Dù dựa trên thu nhập của các chủ thể trong nền kinh tế; tuy nhiên, GDP không phản ánh đầy đủ mức độ chênh lệch trong chất lượng cuộc sống, môi trường và sức khỏe của người dân 
• Tác động tiêu cực đến môi trường: Việc nâng cao chỉ số GDP bằng cách khuyến khích tăng cường sản xuất và tiêu dùng trực tiếp gây ra những tác động tiêu cực đến tài nguyên và môi trường như ô nhiễm không khí, gia tăng lượng khí thải và rác thải khó phân hủy. 

Tăng trưởng GDP nhanh tác động tiêu cực đến tài nguyên và môi trường

7. Ứng dụng và tác động của GDP tại Việt Nam 

GDP là chỉ số rất quan trọng trong việc xây dựng chính sách điều hành vĩ mô. Theo dự đoán của các tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB) và UOB đều dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2025 sẽ đạt mức khoảng 6,5%. Con số này cao hơn so với dự báo ban đầu, cho thấy nền kinh tế Việt Nam đang phục hồi mạnh mẽ sau những ảnh hưởng của đại dịch. 

Ngoài ra, Chính phủ Việt Nam cũng đặt mục tiêu GDP năm 2025 sẽ tăng trưởng từ 6,5% - 7,0%. Mức tăng trưởng này cho thấy nền kinh tế Việt Nam vẫn duy trì được đà tăng trưởng ổn định và bền vững. Bên cạnh đó, với việc đa dạng hóa các lĩnh vực sản xuất cùng khả năng thích ứng với biến động của kinh tế toàn cầu cũng giúp Việt Nam kiểm soát lạm phát và duy trì sự ổn định cho đồng tiền quốc gia. 

GDP là một chỉ số quan trọng giúp đánh giá tình hình kinh tế của Việt Nam và các quốc gia khác trên thế giới. Việc nắm rõ các tác động của tỷ suất GDP trong nền kinh tế sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn quy luật vận hành của thị trường. Để củng cố nền tảng tài chính cá nhân, bạn hãy tham khảo thêm các mẹo hay chỉ có tại trang Cẩm nang Tài chính số Toàn diện của Home Credit ngay hôm nay!

-------  

Home Credit - Tài chính số toàn diện   

Home Credit, tập đoàn toàn chính tiêu dùng toàn cầu, tiên phong gia nhập thị trường Việt Nam năm 2008 và hiện là một trong những công ty tài chính số hàng đầu, với khoảng 6000 nhân viên đã và đang phục vụ 16 triệu khách hàng trên cả nước.   

Tìm hiểu thêm các sản phẩm nhà Home Credit:   

• Vay tiền mặt   
• Thẻ tín dụng  
• Vay trả góp xe máy   
• Vay trả góp điện tử, điện máy   
• Mua trước trả sau - Home PayLater   
• Sản phẩm bảo hiểm   

Hoặc liên hệ với chúng tôi qua:   

• Fanpage: https://www.facebook.com/homecreditvn   
• Trung tâm Dịch vụ Khách hàng: Tầng G, Tòa nhà Phụ Nữ, số 20 Nguyễn Đăng Giai, Phường Thảo Điền, Thành phố Thủ Đức, Tp. Hồ Chí Minh  

Hotline tư vấn: 

• Sản phẩm Vay tiền mặt: 1800 6860 
• Sản phẩm thẻ và Home PayLater: 1900 633 999 
• Sản phẩm khác: 1900 633 633