Chính sách tiền tệ là gì? Mục tiêu, phân loại, vai trò và tác động

Chính sách tiền tệ là công cụ quan trọng mà Ngân hàng Nhà nước (NHNN) sử dụng để kiểm soát lượng tiền, lãi suất và tín dụng trong nền kinh tế. Mục tiêu chính của chính sách tiền tệ là ổn định giá cả, thúc đẩy tăng trưởng và giảm tỷ lệ thất nghiệp.  

Trong bài viết này, Home Credit sẽ giới thiệu chi tiết về chính sách tiền tệ là gì, các loại hình phổ biến và những ảnh hưởng sâu rộng đối với nền kinh tế Việt Nam. Khám phá ngay! 

Bài viết liên quan: 

• Tiền là gì? Tổng quan và mối quan hệ giữa tiền và hạnh phúc 
• Đổi ngoại tệ ở đâu? Địa chỉ đổi ngoại tệ uy tín 
• Suy thoái kinh tế là gì? Cần chuẩn bị gì trước rủi ro suy thoái? 

Chính sách tiền tệ là công cụ quan trọng NHNN sử dụng để kiểm soát lượng tiền, lãi suất 

1. Chính sách tiền tệ là gì? 

Chính sách tiền tệ (Monetary Policy), hay còn gọi là chính sách lưu thông tiền tệ, là quá trình Ngân hàng Trung ương (NHTW) điều chỉnh và kiểm soát nguồn cung tiền nhằm đạt được những mục tiêu như ổn định và tăng trưởng kinh tế, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng GDP, ổn định tỷ giá hối đoái và giảm tỷ lệ thất nghiệp. 

Trong quản lý kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ được xem là một công cụ quan trọng và hiệu quả mà chính phủ sử dụng để hỗ trợ phát triển kinh tế quốc gia. 

Ví dụ về chính sách tiền tệ: Trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế do đại dịch COVID-19, NHNN đã áp dụng các chính sách tiền tệ mở rộng, giảm lãi suất cho vay để hỗ trợ doanh nghiệp duy trì sản xuất và giảm thiểu thất nghiệp. 

NHNN Việt Nam điều chỉnh lãi suất cơ bản, tỷ lệ dự trữ bắt buộc để kiểm soát dòng tiền trên thị trường 

2. Các loại chính sách tiền tệ 

Dựa trên mục tiêu và tình trạng kinh tế, chính sách tiền tệ được chia thành 2 loại cơ bản: 

2.1 Chính sách tiền tệ mở rộng 

Chính sách tiền tệ mở rộng (nới lỏng) là quá trình NHTW tăng lượng cung tiền để thúc đẩy nền kinh tế. Khi thực hiện chính sách này, lãi suất giảm xuống; từ đó, kích thích đầu tư và tiêu dùng, mở rộng quy mô kinh tế, tăng thu nhập cho người dân và giảm tỷ lệ thất nghiệp. 

Để triển khai chính sách tiền tệ mở rộng, NHTW có thể áp dụng 1 trong 3 hoặc kết hợp 2 hoặc cả 3 biện pháp cùng lúc: 

• Giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc 
• Giảm lãi suất chiết khấu 
• Mua vào các tài sản tài chính trên thị trường chứng khoán. 

Chính sách tiền tệ mở rộng - quá trình NHTW tăng lượng cung tiền để thúc đẩy nền kinh tế 

2.2 Chính sách tiền tệ thắt chặt 

Chính sách tiền tệ thắt chặt (thu hẹp) là biện pháp NHTW sử dụng để giảm cung tiền lưu thông trong nền kinh tế, dẫn đến lãi suất tăng, thu hẹp tổng cầu; từ đó, ổn định hoặc giảm mức giá chung. 

Để thực hiện chính sách tiền tệ thu hẹp, NHTW có thể áp dụng các biện pháp như: 

• Tăng tỷ lệ dự trữ bắt buộc 
• Nâng lãi suất chiết khấu 
• Siết chặt các hoạt động tín dụng 
• Thực hiện bán chứng khoán trên thị trường. 

3. Mục tiêu của chính sách tiền tệ 

Dù thực hiện chính sách tiền tệ mở rộng hay thu hẹp, mục tiêu cốt lõi là ổn định giá cả, kiểm soát lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững, cụ thể như sau: 

• Kiểm soát lạm phát và ổn định giá trị đồng tiền: Chính sách tiền tệ giúp duy trì sức mua trong nước và tỷ giá đối ngoại, đảm bảo đồng tiền ổn định. Tuy nhiên, ổn định không đồng nghĩa với lạm phát bằng 0, mức lạm phát hợp lý dưới 10% sẽ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đặc biệt trong giai đoạn kinh tế trì trệ 
• Tạo công ăn việc làm, giảm tỷ lệ thất nghiệp: Chính sách tiền tệ ảnh hưởng đến việc sử dụng nguồn lực xã hội, quy mô sản xuất kinh doanh và tỷ lệ thất nghiệp. Khi NHTW tăng cung tiền, lãi suất giảm, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư và mở rộng sản xuất, tạo việc làm và giảm tỷ lệ thất nghiệp 
• Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế: Chính sách tiền tệ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách điều chỉnh cung tiền, giảm lãi suất, hạ chi phí vay vốn, khuyến khích đầu tư và tăng tổng cầu; từ đó, nâng cao tổng sản phẩm quốc nội (GDP). 

Mục tiêu quan trọng của chính sách lưu thông tiền tệ là thúc đẩy nền kinh tế phát triển 

4. Các công cụ của chính sách tiền tệ 

NHTW sử dụng nhiều công cụ khác nhau để thực thi chính sách tiền tệ, trong đó phổ biến nhất là: 

• Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: NHTW quy định tỷ lệ tiền gửi bắt buộc mà các ngân hàng thương mại phải giữ lại dưới dạng dự trữ, nhằm đảm bảo an toàn hệ thống tài chính và kiểm soát lượng tiền lưu thông trong nền kinh tế 
• Tái cấp vốn: NHNN cung cấp tín dụng cho các Ngân hàng thương mại bằng cách thực hiện giao dịch mua bán các giấy tờ có giá. Hoạt động này nhằm bổ sung nguồn vốn ngắn hạn và phương tiện thanh toán cho các ngân hàng thương mại. Nhờ vậy, lượng tiền cung ứng trong nền kinh tế được tăng lên 
• Nghiệp vụ thị trường mở: NHTW mua bán giấy tờ có giá ngắn hạn trên thị trường tiền tệ để điều hòa cung cầu, ảnh hưởng đến dự trữ của ngân hàng thương mại, từ đó tác động đến khả năng cung cấp tín dụng của NHTW dẫn đến làm tăng hoặc giảm lượng tiền 
• Lãi suất tín dụng: Cơ chế điều hành lãi suất là công cụ gián tiếp trong chính sách tiền tệ, không tác động trực tiếp đến lượng tiền lưu thông mà ảnh hưởng đến thúc đẩy hoặc kìm chế hoạt động sản xuất kinh doanh. NHTW sử dụng cơ chế điều hành lãi suất để điều chỉnh thị trường tiền tệ và tín dụng theo từng giai đoạn 
• Hạn mức tín dụng: Là công cụ can thiệp trực tiếp của NHTW, áp dụng để giới hạn mức tăng trưởng tín dụng. Hạn mức tín dụng quy định dư nợ tối đa mà các ngân hàng thương mại được phép cấp cho nền kinh tế 
• Tỷ giá hối đoái: Tỷ giá hối đoái thể hiện mối quan hệ sức mua giữa nội tệ và ngoại tệ, phản ánh cung cầu ngoại hối. Chính sách tỷ giá ảnh hưởng đến xuất nhập khẩu, sản xuất kinh doanh và điều tiết cung cầu ngoại tệ, hỗ trợ hiệu quả cho chính sách tiền tệ. 

Lãi suất tín dụng là một trong những công cụ NHTW dùng để thực hiện các chính sách tiền tệ 

5. Vai trò của chính sách tiền tệ trong nền kinh tế 

Chính sách tiền tệ hạn chế lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng, đảm bảo ổn định và phát triển bền vững cho nền kinh tế quốc gia. 

5.1 Ổn định giá cả và kiểm soát lạm phát 

Chính sách tiền tệ đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo ổn định giá và kiểm soát lạm phát. Để giữ lạm phát trong mức cho phép, NHTW có thể tăng lãi suất nhằm nâng cao giá trị đồng tiền và giảm áp lực cạnh tranh về chi phí.  

Đồng thời, các công cụ quản lý cung tiền cũng được triển khai để kiểm soát tốc độ tăng trưởng lạm phát, góp phần duy trì sự ổn định kinh tế một cách hiệu quả. 

5.2 Giảm tỷ lệ thất nghiệp 

Chính sách tiền tệ đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng quy mô nền kinh tế thông qua việc tăng cung tiền. Khi nguồn tiền dồi dào, các doanh nghiệp có điều kiện đẩy mạnh sản xuất, dẫn đến nhu cầu tuyển dụng lao động tăng cao; từ đó, tạo thêm nhiều việc làm và giảm tỷ lệ thất nghiệp. 

Tuy nhiên, việc mở rộng cung tiền thường kéo theo nguy cơ lạm phát ở một mức độ nhất định. Do đó, NHNN cần phối hợp và sử dụng hiệu quả các công cụ tiền tệ để đảm bảo tỷ lệ thất nghiệp được kiểm soát trong giới hạn cho phép; đồng thời, duy trì sự ổn định kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng. 

Chính sách lưu thông tiền tệ hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường hoạt động sản xuất, góp phần giảm tỷ lệ thất nghiệp 

6. Tác động của chính sách tiền tệ tại Việt Nam 

Chính sách tiền tệ của Việt Nam đã chứng tỏ vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô, đặc biệt trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế và đại dịch COVID-19. NHNN Việt Nam đã triển khai nhiều biện pháp linh hoạt và hiệu quả, giúp duy trì lạm phát ở mức dưới 4% trong giai đoạn 2019-2023, ngay cả khi lạm phát toàn cầu tăng cao. 

NHNNVN áp dụng các công cụ như điều chỉnh lãi suất, mở rộng biên độ tỷ giá lên 5% và kiểm soát hạn mức tín dụng để ổn định thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh. Gần đây, các chính sách tập trung vào tín dụng xanh và hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, thể hiện định hướng phát triển bền vững và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế dài hạn. 

Chính sách tiền tệ Việt Nam đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lạm phát 

Hy vọng qua bài viết này, Home Credit đã giúp bạn hiểu rõ về chính sách tiền tệ và những tác động chính đến nền kinh tế Việt Nam. Với các công cụ hiệu quả, chính sách tiền tệ giúp kiểm soát lạm phát, ổn định giá cả, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao đời sống.  

Bạn đừng quên truy cập vào trang Cẩm nang Tài chính số Toàn diện của Home Credit khám phá những mẹo hay và hữu ích về tài chính nhé! 

-------  

Home Credit - Tài chính số toàn diện   

Home Credit, tập đoàn toàn chính tiêu dùng toàn cầu, tiên phong gia nhập thị trường Việt Nam năm 2008 và hiện là một trong những công ty tài chính số hàng đầu, với khoảng 6000 nhân viên đã và đang phục vụ 16 triệu khách hàng trên cả nước.   

Tìm hiểu thêm các sản phẩm nhà Home Credit:   

• Vay tiền mặt   
• Thẻ tín dụng  
• Vay trả góp xe máy   
• Vay trả góp điện tử, điện máy   
• Mua trước trả sau - Home PayLater   
• Sản phẩm bảo hiểm   

Hoặc liên hệ với chúng tôi qua:   

• Fanpage: https://www.facebook.com/homecreditvn   
• Trung tâm Dịch vụ Khách hàng: Tầng G, Tòa nhà Phụ Nữ, số 20 Nguyễn Đăng Giai, Phường Thảo Điền, Thành phố Thủ Đức, Tp. Hồ Chí Minh  

Hotline tư vấn: 

• Sản phẩm thẻ và Home PayLater: 1900 633 999 
• Sản phẩm khác: 1900 633 633